5.2.11: 1910 - heden - Taal/genre


De Stichting Speurwerk noemde de twintigste eeuw een 'eeuw van boeken'. De Nederlandse uitgeverijen brachten in de periode 1900 tot en met 1999 in totaal ruim 800.000 boektitels uit, waarvan een half miljoen bestond uit nieuwe boektitels. Het jaarlijks aantal uitgebrachte boeken steeg van ongeveer 3000 aan het begin van de twintigste eeuw naar ruim 25.000 in 2008.

Wat betreft publicaties in andere talen profileert ons land zich vanouds vrijwel uitsluitend met wetenschappelijke literatuur, in het Nederlands taalgebied is de spreiding over de verschillende genres vanzelfsprekend veel groter. Voor de Tweede Wereldoorlog waren de uitgeverijen in schoolboeken het grootst in omvang. Bij het literaire boek was de groei nog zeer bescheiden omdat dit type boek als luxeartikel gold en omdat de openbare bibliotheken nog nauwelijks afnemers van omvang waren. Na 1945 groeide algemeen de vraag naar boeken; het educatieve boek bleef in trek door een toename van het aantal mensen dat hoger onderwijs volgde. In 1960 verschenen bijvoorbeeld 2892 boeken bestemd voor het lager, middelbaar, voortgezet en beroepsonderwijs. In 1969 werd een top bereikt met 3897, waarna een langzame daling inzette tot 2771 in 1979.

De vraag naar het literaire boek nam met name in de jaren zestig en zeventig sterk toe, onder meer als gevolg van een verhoging van de koopkracht. Zo bestond de totale titelproductie in 1971 uit 10.827 boeken en daarvan bedroeg het aantal romans en novellen 1173 (10,8%). Aan het eind van het decennium, in 1979, kwamen 13.429 boeken uit, waartoe 1974 (14,7%) romans en novellen behoorden.

Een gekocht boek werd in de loop van de twintigste eeuw steeds vaker een vertaald boek. In de decennia volgend op de Tweede Wereldoorlog maakte de belangstelling voor het (met name uit het Engels) vertaalde boek een spectaculaire groei door. Het aantal vertalingen steeg van 351 in 1946 tot 3587 in 1979. Van die 3587 boeken ging het in 1123 gevallen om een roman of novelle en binnen deze categorie betrof het in de meeste gevallen (802) een uit het Engels vertaald boek. 124 boeken kwamen uit het Duits en 197 boeken behoorden tot de overige talen.

In de laatste decennia van de twintigste eeuw kenmerkte de lezersmarkt zich door een toenemende segmentering en daarmee nam de vraag naar gespecialiseerde en op een specifiek lezersprofiel toegesneden boeken toe. Zo werd in de jaren tachtig het 'vrouwenboek' gelanceerd, onder andere vanuit de wetenschap dat vrouwen de grootste groep lezers vormden en graag boeken van vrouwen lazen. Ook kinderen werden als aparte en commercieel interessante lezersgroep ontdekt en verder richtten uitgevers zich in toenemende mate op lezers van specifieke genres als het spannende boek of romantische fictie. Het religieuze boek nam in belang af, maar daar tegenover stond een toenemende belangstelling voor algemeen levensbeschouwelijke en spirituele boeken.


auteur: N. van Dijk
 
 


Taal/genre