In het begin van de twintigste eeuw was de scheiding tussen uitgevers en boekverkopers definitief tot stand gekomen. Onder boekhandelaar verstond men voortaan de handelaar in boeken en détail. De diversificatie in soorten boekhandelaars was aanvankelijk beperkt tot algemene boekhandels, waar dikwijls ook kantoorartikelen werden verkocht, en wetenschappelijke boekhandels. Vooral in de laatste decennia van de twintigste eeuw nam de variatie snel toe. Naast de algemene boekverkopers die probeerden een zo breed mogelijk assortiment te verkopen, kwamen er winkels die zich richtten op een speciaal marktsegment (wetenschappelijke boeken, technische boeken, literaire boeken, muziekboeken, of stripboeken), op een speciaal onderwerp (esoterische boeken, hobbyboeken, reisgidsen), op een speciaal taalgebied of op een speciale lezersgroep (kinderboekwinkel, vrouwenboekwinkel). Daarnaast was er een snelle groei van het aantal stationsboekhandels en kiosken die zich vooral richtten op de verkoop van bestsellers en van tijdschriften en kranten. De verzelfstandiging en daaruit voortvloeiende commercialisering van de musea bracht het verschijnsel van de 'museumshops' met een uitgebreid assortiment kunstboeken.

Evenals in andere bedrijfstakken heeft ook in de boekhandel concernvorming plaatsgevonden. Met name na de Tweede Wereldoorlog werd het voor kleine familieondernemingen moeilijker om zelfstandig te blijven voortbestaan. Toenemende schaalvergroting en hogere personeelslasten dwongen steeds meer boekhandels om zich bij een concern aan te sluiten. Dat geldt voor een aantal grote, veelal wetenschappelijke boekhandels (Boekhandels Groep Nederland/Selexyz), maar ook voor een aantal algemene boekhandels (de Libris-groep) en voor kiosken (Bruna-winkels).

Naast de handel in nieuwe boeken zijn er de boekwinkels, waarin het antiquarische boek wordt verkocht. Dit zijn zowel de vooraanstaande antiquariaten, aangesloten in de Nederlandsche Vereniging van Antiquaren, als een bonte mengeling van tweedehandsboek-winkels. Steeds belangrijker is het moderne antiquariaat geworden, de handel in fondsrestanten van uitgevers. Deze worden verhandeld in afzonderlijk daartoe ingerichte winkels, waarvan De Slegte met een groot aantal filialen de grootste bekendheid geniet, of in aparte afdelingen van bestaande boekhandels. De meest recente verschijning in de boekenwereld zijn de virtuele internetboekhandels, die hun waren via internet aanbieden.

De verzuiling die tot in de jaren zestig van de twintigste eeuw een wezenskenmerk was van de Nederlandse samenleving, had voor de boekhandel tot gevolg dat er in steden katholieke, protestantse en socialistische zaken naast elkaar bestonden met gedeeltelijk eigen assortiment. Er was een sterke klantenbinding, die mede een gevolg was van de gangbare voorlichtende taak van de boekverkoper en het op rekening kopen.

De boekverkopers waren vanaf 1907 verenigd in de Nederlandse Boekverkopersbond. De katholieke boekverkopers en uitgevers hadden in 1924 hun eigen organisatie opgericht, de R.K. Nederlandsche Boekhandelaren- en Uitgeversvereniging Sint Jan, die zich in 1956 splitste in afzonderlijke organisaties van katholieke uitgevers en boekverkopers (de Nederlandse Bond van Katholieke Uitgevers en de Nederlandse Katholieke Boekverkopersbond). De protestants-christelijke collega's bleven toen niet achter en verenigden zich in 1958 in de Vereniging van Protestants-Christelijke Boekverkopers. Toen in de jaren zeventig de secularisatie sterk toenam, stierven deze confessionele organisaties een stille dood. De Vereeniging ter Bevordering van de Belangen des Boekhandels bleef de algemene overkoepelende organisatie voor uitgevers en boekverkopers.